زنگ خطر سالمندی و کاهش باروری به صدا درآمده است

به گزارش روابط عمومی، دکتر علی اکبر محزون، مدیرکل پیشین دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران، در سلسله نشست‌های “ایران جوان” که به همت اندیشکده موج و بنیاد ستاد اجرایی فرمان امام (ره) برگزار شد، در سخنانی به تحلیل وضعیت جمعیتی کشور و چالش‌های پیش‌رو پرداخت. موضوع این نشست تحلیل آمارهای جمعیتی و روند تحولات آن در ایران با تأکید بر راهبردهای اثربخش‌سازی سیاست‌های جمعیتی در کشور بوده است.

محزون با اشاره به کاهش جمعیت جوان و افزایش جمعیت سالمند، اظهار داشت که ایران در آینده نزدیک دیگر جزو ۲۰ کشور اول دنیا نخواهد بود. بر اساس پیش‌بینی‌ها، جمعیت کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان که در حال حاضر نصف جمعیت ایران را دارند، در آینده از ایران بیشتر خواهد شد. همچنین ترکیه نیز از ایران پیشی خواهد گرفت.

او گفت: “رشد سه برابری جمعیت سالمند نسبت به جمعیت کل کشور، سهم ۲۶ درصدی سالمندان را در چند دهه آینده نشان می‌دهد. به این ترتیب، از هر چهار نفر، یک نفر بالای ۶۰ سال خواهد بود.” این تغییرات نه تنها بر روی ساختار اجتماعی تأثیر می‌گذارد بلکه بار مالی و اقتصادی سنگینی را بر دوش دولت و خانواده‌ها خواهد گذاشت.

دکتر محزون همچنین به کاهش نرخ باروری اشاره کرد و افزود: “نرخ باروری در برخی مناطق به شدت کاهش یافته و این امر موجب افزایش شاخص سالخوردگی در کشور می‌شود.” او به آمارها اشاره کرد که نشان می‌دهد در مناطقی که نرخ باروری پایین است، به طور همزمان شاخص سالخوردگی نیز بالاتر است. این روند می‌تواند به کمبود نیروی کار و افزایش فشار بر سیستم‌های بهداشتی و اجتماعی منجر شود.

مدیرکل پیشین دفتر جمعیت به تغییرات در نوع خانواده‌ها نیز پرداخت و گفت: “بیش از ۶۳ درصد خانوارها به خانوارهای هسته‌ای تبدیل شده‌اند و خانوارهای گسترده به حدود ۳ درصد کاهش یافته‌اند.” این تغییرات، نشان‌دهنده تحول در ساختار خانواده و نقش‌های اجتماعی است. به گفته محزون، این تغییرات می‌تواند به کاهش حمایت‌های اجتماعی و عاطفی منجر شود و به تنهایی و انزوا در سالمندان دامن بزند.

همچنین، محزون به افزایش سن ازدواج اشاره کرد و گفت: “میانگین سن ازدواج برای مردان به ۲۷.۴ سال و برای زنان به ۲۳ سال رسیده است.” در کلان‌شهرها، این عدد به مراتب بالاتر بوده و در برخی مناطق تهران، میانگین سن ازدواج به بالای ۳۰ سال رسیده است. وی تأکید کرد که این روند می‌تواند به کاهش تعداد فرزندان در خانواده‌ها و در نتیجه کاهش نرخ باروری منجر شود.

وی همچنین به نگرانی‌های خانواده‌ها از آینده فرزندان اشاره کرد و گفت: “خانواده‌ها نگران هزینه‌های تربیت فرزندان و سختی‌های مرتبط با آن هستند.” بر اساس آمار، حدود ۲۰.۳ درصد از زوجین در ایران دچار ناباروری هستند که این موضوع به چالش‌های اجتماعی و اقتصادی افزوده است. این نگرانی‌ها می‌تواند به کاهش تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری منجر شود و در نهایت بر روی ساختار جمعیتی کشور تأثیر منفی بگذارد.

محزون تأکید کرد که برای مقابله با این چالش‌ها، نیاز به سیاست‌های مؤثر و جامع وجود دارد. وی گفت: “سیاست‌های جمعیتی باید به نگرانی‌های خانواده‌ها پاسخ دهند و بهبود وضعیت جمعیتی کشور را هدف قرار دهند.” او به اهمیت برنامه‌ریزی‌های دقیق و استفاده از تجربیات جهانی در این زمینه اشاره کرد و گفت: “کشورهای مختلف از جمله سوئد و آمریکا با اتخاذ سیاست‌های مناسب توانسته‌اند به بهبود نرخ باروری خود بپردازند.”

در پایان، این آمارها نشان‌دهنده چالش‌های جدی جمعیتی ایران و نیاز به اقدامات فوری برای بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی کشور است. با توجه به روندهای کنونی، لازم است که دولت و نهادهای مربوطه به تدوین و اجرای سیاست‌های مؤثر در زمینه جمعیت‌سازی و حمایت از خانواده‌ها بپردازند تا از بحران‌های آینده جلوگیری شود و آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده فراهم گردد.